Dokumenty i publikacje

• Orzeczenia
• Konstytucje
• Ustawy
• Konwencje
• Traktaty UE
• Dyrektywy
• Noty komunikacyjne ETPCZ
• Komunikaty prasowe ETS
• Komunikaty prasowe Trybunału Konstytucyjnego
• Komitet Praw Człowieka
• Ministerstwo Sprawiedliwości
• Biuletyny
• Stanowiska RPO
• Raporty
• Linki

Współpraca

• Autorzy
• WPiA UW
• CEE TRUST
• Centrum Praw Człowieka
• Wydarzenia

Dzięki staraniom Poznańskiego Centrum Praw Człowieka INP PAN oraz Zakładu Praw Człowieka WPiA Uniwersytetu Warszawskiego powstała właśnie polska wersja Zasad Yogyakarty. Zasady te są zbiorem postulatów opracowanych przez międzynarodową grupę ekspertów dotyczących regulacji statusu osób, których prawa są naruszane ze względu na ich orientację seksualną i tożsamość płciową.

Wprowadzenie do Zasad Yogyakarty  

Wszyscy ludzie rodzą się wolni i równi w godności i prawach. Wszystkie prawa człowieka są powszechne, współzależne, niepodzielne i wzajemnie na siebie oddziałowują.Orientacja seksualna [1] i tożsamość płciowa [2] są integralną częścią godności i człowieczeństwa każdej istoty ludzkiej i nie mogą być przyczyną dyskryminacji albo nadużyć.

Uczyniono znaczny postęp w celu zagwarantowania by osoby wszystkich orientacji seksualnych i tożsamości płciowych mogły cieszyć się równą godnością i szacunkiem należnym wszystkim ludziom. W wielu państwach obowiązują obecnie ustawy i konstytucje, które gwarantują równość i niedyskryminację bez względu na płeć, orientację seksualną czy tożsamość płciową.

Tym niemniej, naruszenia praw człowieka skierowane przeciwko osobom z uwagi na ich rzeczywistą lub postrzeganą orientację seksualną lub tożsamość płciową tworzą globalny, zakorzeniony wzorzec będący przedmiotem poważnego niepokoju. Naruszenia te obejmują egzekucje pozasądowe, tortury i okrutne traktowanie, molestowanie seksualne i gwałt, naruszenia prywatności, arbitralne pozbawienie wolności, odmowę zatrudnienia i kształcenia oraz poważną dyskryminację w odniesieniu do poszanowania innych praw człowieka. Naruszeniom tym towarzyszą często inne formy przemocy, nienawiści, dyskryminacji oraz wykluczenia, dokonywane z takich przyczyn jak rasa, wiek, religia, niepełnosprawność, status ekonomiczny, społeczny lub inny.  

Wiele państw i społeczeństw nakłada na jednostki na drodze zwyczaju, prawa lub stosowania przemocy normy dotyczące płci i orientacji seksualnej, a także chce kontrolować ich relacje osobiste oraz samoidentyfikację. Ingerowanie w seksualność pozostaje główną przyczyną trwałej przemocy związanej z płcią oraz nierówności płci.  

System międzynarodowy uczynił ogromny postęp w kierunku równości płci i ochrony przed przemocą w społeczeństwie, społeczności czy rodzinie. Ponadto kluczowe mechanizmy ONZ z zakresu praw człowieka potwierdziły ciążący na Państwie obowiązek zapewnienia wszystkim osobom skutecznej ochrony przed dyskryminacją ze względu na tożsamość lub orientację seksualną. Międzynarodowa reakcjana naruszenia praw człowieka związane z orientacją seksualną i tożsamością płciową jest jednakże fragmentaryczna i niekonsekwentna.  

W celu pokonania tych niedoskonałości konieczna jest konsekwentna interpretacja całego systemu międzynarodowego prawa praw człowieka i jego zastosowania w kwestiach związanych z orientacją seksualną i tożsamością płciową. Dla promocji i ochrony wszystkich praw człowieka wszystkich osób na zasadzie równości i bez dyskryminacji, niezbędnym jest zestawienie i objaśnienie zobowiązań państwa wynikających z obowiązującego prawa praw człowieka.

Aby nadać większej jasności i spójności zobowiązaniom państw z zakresu praw człowieka, Międzynarodowa Komisja Prawników (International Commission of Jurists) i International Service for Human Rights, działając w imieniu koalicji organizacji zajmujących sie prawami człowieka, stworzyły projekt mający na celu opracowanie zbioru międzynarodowych zasad prawnych odnośnie stosowania prawa międzynarodowego w przypadku naruszeń praw człowieka opartych na orientacji seksualnej i tożsamości płciowej.  

Poniższe Zasady zostały nakreślone, rozwinięte, przedyskutowane i doprecyzowane przez grupę wybitnych ekspertów w dziedzinie praw człowieka. Na spotkaniu odbywającym się na Uniwersytecie Gadjah Mada w Yogyakarcie (Indonezja) w dniach 6-9 listopada 2006 r., 29 wybitnych ekspertów z 25 państw, posiadających różnorodne pochodzenie i doświadczenie w materii praw człowieka, jednogłośnie przyjęło Zasady Yogyakarty odnośnie stosowania międzynarodowego prawa praw człowieka w odniesieniu do orientacji seksualnej i tożsamości płciowej.

Sprawozdawca spotkania, profesor Michael O’Flaherty, wniósł ogromny wkład w opracowanie i zrewidowanie Zasad Yogyakarty. Jego poświęcenie i niestrudzony wysiłek miały kluczowe znaczenie dla pomyślnego zakończenia prac.

Zasady Yogyakarty odnoszą się do szerokiego zakresu standardów z dziedziny praw człowieka i ich zastosowania w kwestiach związanych z orientacją seksualną i tożsamością płciową. Zasady potwierdzają podstawowy obowiązek implementacji przez państwa praw człowieka. Każdej zasadzie towarzyszą szczegółowe zalecenia pod adresem państw. Eksperci podkreślają także, iż obowiązek promocji i ochrony praw człowieka ciąży na wszystkich podmiotach. Do innych podmiotów, takich jak instytucje ONZ związane z prawami człowieka, narodowe instytucje praw człowieka,media, organizacje pozarządowe i donatorzy skierowano dodatkowe zalecenia.

Eksperci są zgodni, że Zasady Yogyakarty odzwierciedlają obowiązujący stan międzynarodowego prawa praw człowieka w odniesieniu do kwestii związanych z orientacją seksualną i tożsamością płciową. Uważają także, iż z uwagi na proces ewolucji prawa praw człowieka państwa mogą podjąć dodatkowe zobowiązania.

Zasady Yogyakarty potwierdzają wiążące międzynarodowe standardy prawne, które muszą być przestrzegane przez wszystkie państwa. Dają one nadzieję na inną przyszłość, gdzie wszyscy ludzie urodzeni wolni i równi w godności i prawach będą mogli korzystać z tego cennego, przyrodzonego prawa.

Sonia Onufer Corrêa   Współprzewodnicząca zebrania

Vitit Muntarbhorn  Współprzewodniczący zebrania ekspertówekspertów  
 

[1] Orientacja seksualna to zdolność każdej osoby do rozwinięcia głębokiego uczuciowego, emocjonalnego i seksualnego pociągu oraz intymnych i seksualnych związków z osobami innej płci lub tej samej płci lub różnych płci.

[2] Tożsamość płciowa to głęboko odczuwane wewnętrzne i indywidualne doświadczenie płci społecznej, która może lub nie odpowiadać płci określonej przy urodzeniu, włączając w to osobiste odczucie własnej cielesności (które może prowadzić do modyfikacji wyglądu zewnętrznego lub biologicznych funkcji metodami medycznymi, chirurgicznymi lub innymi) i inne formy wyrażania własnej płciowości przez ubiór, mowę czy maniery.

• Zasady Yogyakarty - wersja w języku polskim