Orzeczenie: Kalinova przeciwko Bułgarii

OMÓWIENIE POCHODZI Z PUBLIKACJI BIBLIOTEKI TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO Nr 11/07

opracował dr Przemysław Mikłaszewicz

Główne tezy uzasadnienia:

1. Skarżąca nabyła sporny dom od państwa, posiadała go i byłauznawana za jego prawnego właściciela przez klika lat zanim sąd orzekłnieważność umowy sprzedaży nieruchomości. W opinii ETPC nieruchomość tabyła mieniem skarżącej w rozumieniu art. 1 Protokołu nr 1 do EKPC(ochrona własności). Orzeczenie przez sąd nieważności jej tytułuprawnego do nieruchomości było równoznaczne z pozbawieniem własności wrozumieniu art. 1 akapit 1 zdanie 2 Protokołu nr 1 do EKPC.

2. Z uwagi na szczególne okoliczności przejścia od systemuautorytarnego do demokracjioraz biorąc pod uwagę margines swobody państwa w tej sferze prawageneralny cel krajowych przepisów o restytucji dóbr znacjonalizowanychbez odszkodowania jest uzasadniony i służy realizacji interesupublicznego, nawet jeśli wiąże się to z ingerencją we własnośćjednostek.

3. Artykuł 7 bułgarskiej ustawy o restytucji dóbr znacjonalizowanychbył, co do zasady, wyłączną podstawą prawną umożliwiającą odebraniedóbr nabytych przez osoby trzecie w celu zwrócenia ich dawnymwłaścicielom. Przepis ten nie mógł jednak znaleźć zastosowania wsprawie, gdyż dawni właściciele spornej nieruchomości nie zostaliwywłaszczeni na podstawie wymienionych w ustawie przepisów. Cel wpostaci sprawiedliwości społecznej, o którym mowa w ustawachrestytucyjnych, jest w niniejszej sprawie mniej istotny w zakresie, wjakim dani właściciele zostali wywłaszczeni nie na podstawie ustaw onacjonalizacji i konfiskacie dóbr z lat 40. i 50., nie przewidującychodszkodowania, lecz na podstawie ustawy o urbanizacji, w celu związanymz budownictwem masowym i zagospodarowaniu przestrzeni miejskiej, zapełnym odszkodowaniem. W konsekwencji orzeczenie nieważności tytułuprawnego skarżącej do nieruchomości nie wpisywało się w uzasadnionecele przepisów restytucyjnych. Skarżąca, której dobrej wiary w nabyciunieruchomości nie zakwestionowano, została pozbawiona własności naskutek zbyt szerokiego zastosowania przepisów restytucyjnych i bezżadnego odszkodowania. Doszło do naruszenia właściwej równowagi międzyinteresem publicznym realizowanym przez przepisy restytucyjne a prawamiskarżącej.