Dokumenty i publikacje

• Orzeczenia
• Konstytucje
• Ustawy
• Konwencje
• Traktaty UE
• Dyrektywy
• Noty komunikacyjne ETPCZ
• Komunikaty prasowe ETS
• Komunikaty prasowe Trybunału Konstytucyjnego
• Komitet Praw Człowieka
• Ministerstwo Sprawiedliwości
• Biuletyny
• Stanowiska RPO
• Raporty
• Linki

Współpraca

• Autorzy
• WPiA UW
• CEE TRUST
• Centrum Praw Człowieka
• Wydarzenia

Trybunał Konstytucyjny uznał, iż "uwzględnienie przy ocenie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych przesłanki oczywistej bezzasadności roszczenia lub obrony praw nie może być utożsamiane z zamknięciem drogi do sądu". Z tego też względu przepis ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nie narusza art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji. Natomiast uzależnienie przyznania pomocy prawnej z urzędu od zwolnienia w całości lub częsci od kosztów sądowych narusza prawo do sądu, szczególnie dotykając ludzi ubogich.  

Z komunikatu prasowego TK:

Fundamentalną gwarancją rzeczywistego prawa do sądu jest prawo do uzyskania nieodpłatnej lub częściowo odpłatnej pomocy prawnej. Pomoc prawna powinna mieć możliwie szeroki zakres i powinna obejmować nie tylko zwolnienie od kosztów sądowych, ale również wszelką bezpłatną pomoc prawną w postaci udzielenia informacji, porad, mediacji. Pomoc państwa dla strony, która nie jest w stanie ponieść kosztów profesjonalnej pomocy prawnej, jest istotna z uwagi na zapewnienie realizacji prawa do sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez sąd. Dostęp do sądu musi być zagwarantowany z uwzględnieniem konstytucyjnej zasady równości wobec prawa, która zakazuje dyskryminowania z jakiejkolwiek przyczyny, w tym z przyczyny majątkowej. Dotyczy to wszystkich spraw rozpoznawanych przez sądy.

Aktualna konstrukcja, wiążąca decyzję o ustanowieniu adwokata lub radcy prawnego z uprzednią decyzją o zwolnieniu od kosztów sądowych, prowadzi do ograniczenia prawa do sądu, nieznajdującego usprawiedliwienia w innych wartościach konstytucyjnych. Nawet przy "dobrych chęciach sądu", w wypadkach, gdy nie istnieje obowiązek wniesienia opłat, nie ma możliwości ustanowienia adwokata lub radcy prawnego, pomimo tego, że strona nie jest w stanie pokryć kosztów takiej pomocy prawnej, a sąd dostrzega potrzebę jej ustanowienia. Konsekwencją obowiązującej regulacji (art. 117 §1 k.p.c.) jest ponadto zróżnicowanie adresatów normy w zakresie dostępu do pomocy prawnej z urzędu. Strona korzystająca ze zwolnienia od kosztów w trybie ustawowym znajduje się w sytuacji dogodniejszej, niż osoba, która ubiega się o skorzystanie z sądowego zwolnienia od kosztów. W konsekwencji oceniana regulacja narusza także konstytucyjną zasadę równości wobec prawa.

• treść orzeczenia