Orzeczenie: Žičkus przeciwko Litwie
Z KOMUNIKATU PRASOWEGO
Trybunał 4 głosami za i 3 przeciw stwierdził naruszenie artykułu 14 (zakaz dyskryminacji) w związku z artykułem 8 (ochrona życia prywatnego i rodzinnego) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka poprzez uniemożliwienie panu Žičkus’owi podjęcie zatrudnienia w prywatnemu sektorze z powodu współpracy ze służbami bezpieczeństwa (KGB) w czasach komunizmu.
Zgodnie z artykułem 41 (słuszne zadośćuczynienie) Konwencji, Trybunał stwierdził 4 głosami za i 3 przeciw, iż wskazanie naruszenia samo w sobie stanowi wystarczające zadośćuczynienie za jakąkolwiek szkodę niematerialną. Panu Žičkus’owi przyznano 3,432 euro (EUR) na poczet poniesionych kosztów i wydatków. (Orzeczenie dostępne tylko w języku angielskim.)
1. Podstawowe fakty
Skarżący, Egidijus Žičkus jest osobą narodowości litewskiej, urodzoną w roku 1950 i zamieszkałą pod Wilnem (Litwa). W latach dziewięćdziesiątych otrzymał on różnorakie odznaczenia państwowe w zamian na przysługi jakie oddał dla niepodległości Litwy oraz litewskiego wojska.
Skarżący, w skutek publicznego zadenuncjowania go jako byłego tajnego współpracownika KGB, stracił swój zawód oraz otrzymał zakaz pracy w sektorze prywatnym.
We wrześniu 2000 r. specjalna komisja państwowa, powołana na podstawie prawa krajowego (wejście w życie w styczniu 2000 r.) w celu badania działań osób, które współpracowały z KGB, stwierdziła że pan Žičkus pomagał KGB w czasach komunizmu. Informacja ta została opublikowana w „Gazecie Urzędowej” w lipcu 2001r. Skutkiem tego była dymisja skarżącego ze stanowiska zajmowanego w dziale kadr w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Podaną przyczyną zwolnienia było opublikowanie informacji dotyczącej przeszłości skarżącego. W zamiarze unieważnienia decyzji państwowej komisji skarżący wystąpiłna drogę postępowania sądowoadministracyjnego, jednak nie uzyskał zamierzonego celu. Pan Žičkus skarży się również, iż w skutek orzeczeń sądowych, został on skreślony z listy adwokatów.
2. Procedura i skład Trybunału
Skarga została złożona do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w dniu 8 lipca 2002 r. i rozpatrzona zarówno pod względem jej dopuszczalności jak i przedmiotu.
Orzeczenie zostało wydane przez Izbę w składzie siedmiu sędziów: Françoise Tulkens, (Belgia), Przewodniczący, Ireneu Cabral Barreto (Portugalia), Vladimiro Zagrebelsky (Włochy), Danutė Jočienė (Litwa), Dragoljub Popović (Serbia), András Sajó (Wegry), Nona Tsotsoria (Gruzja), sprawozdawca, oraz Sally Dollé, Kanclerz Sekcji.
3. Streszczenie orzeczenia
Skarga
Odnosząc się w szczególności do artykułu 8 (prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego) oraz artykułu 14 (zakaz dyskryminacji) pan Žičkus skarżył się, iż z powodu ustawy na podstawie której został publicznie zadenuncjowany jako współpracownik KGB, stracił on pracę oraz odebrano mu perspektywę pracy w sektorze prywatnym.
Wyrok Trybunału
Trybunał zwrócił uwagę na fakt, iż wymóg lojalności wobec państwa był nieodłącznym warunkiem zatrudnienia jako pracownika w instytucjach państwowych. Trybunał podkreślił, iż nałożone przez państwo ograniczenia na możliwość znalezienia pracy w sektorze prywatnym, spowodowane brakiem lojalności wobec państwa, nie może znaleźć usprawiedliwienia w świetle przepisów Konwencji w takim samym stopniu w jakim dzieje się to z ograniczeniami co do służby publicznej.
Jak wskazano, prawo krajowe, które znalazło zastosowanie w sprawie pana Žičkus’a zawierało szereg wad: nie rozróżniało różnych stopni współpracy z KGB oraz weszło w życie przynajmniej dziesięć lat od momentu zaprzestania jego współpracy z KGB. Co więcej, w sprawie nie udało się doszukać niczego co mogłoby wskazywać, iż praca pana Žičkus’a w sektorze prywatnym po roku 2000 stanowiłaby nieustanne zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego. Na dodatek litewskie władze odznaczając pana Žičku’as, same doceniły jego lojalność wobec państwa. Trybunał uznał, iż poprzez skuteczne zakazanie panu Žičkus’owi poszukiwania szeregu zawodów w sektorze prywatnym doszło do naruszenia artykułu 14 Konwencji w związku z artykułem 8.
Sędziowie Tulkens, Cabral Barreto i Zagrebelsky załączyli odrębną opinię częściowo niezgadzającą się ze stanowiskiem Trybunału, odnoszącą się do zagadnienia rekompensacji za szkody niemajątkowe. Natomiast sędziowie Jočienė, Tsotsoria i Sajó załączyli opinię w całości niezgadzającą się ze stanowiskiem Trybunału. Wszystkie opinie stanowią załączniki do wyroku.
